Користење на вештачката интелигенција (AI) за унапредување на родовата еднаквост во академските истражувања

Јана Христовска Во современото општество, науката, технологијата, инженерството и математиката – познати под заедничката кратенка STEM – претставуваат клучен двигател на економскиот и технолошкиот развој. Сепак, во рамките на овие дисциплини сè уште постои видлива родова нерамнотежа, која се манифестира преку нееднаква застапеност на жените во образованието, истражувањето и работните…

  Андреј Алексовски Вовед  Информатичко-технолошкиот сектор е еден од најдинамичните сектори во  современата економија, но има проблем кој го ограничува неговиот потенцијал, родовата нееднаквост. Жените основаат само 10-14% од стартапите во ИТ  секторот, а компаниите со единствено женски тимови се дури помалку од 6%. Уште  полошо, овие стартапи добиваат само…

Љубица Јованоска Во последната деценија, вештачката интелигенција (AI) стана еден од највлијателните  двигатели на општествените и технолошките промени. Нејзината примена во  образованието ја менува традиционалната динамика меѓу наставникот, ученикот и  знаењето, овозможувајќи персонализирани стратегии за учење, автоматизирано оценување  и интелигентни системи за поддршка на студентите (UNESCO, 2022). Таквите алатки  ветуваат…

Марија Јовева Современото општество сè повеќе зависи од информатичката технологија, но и покрај нејзиниот напредок, родовата нееднаквост во оваа област и понатаму претставува значаен предизвик. Во ИТ индустријата постојат изразени разлики во застапеноста, платите и можностите за напредување меѓу жените и мажите. Оваа семинарска работа има за цел да ја…

Теодор Јовановски ВоведВо денешно време примената на инфомациски технологии ни преставува клучен фактор за развивање на науката, образованието и самите општествени процеси. Тие овозможуваат побрз пристап до информации, поефикасна комуникација и создавање на нови животни можности. Комбинацијата на технологија и родови прашања отвора нови перспективи за анализирање на нееднаквостите, пристапот…

Лина Панева, Вовед  Во современиот дигитален свет, вештачката интелегенција и софтверските системи играат  клучна улога во секојдневниот живот. Сепак овие технологии честопати ги рефлектираат  родовите предрасуди на нивните создавачи, како и пристрасностите присутни во  податоците на кои тие се тренираат. Целта на оваа семинарска работа е да се прикажат родовите…

Филип Трајановиќ АпстрактОваа истражување има за цел да ја прикаже појавата на родова пристрасност на алгоритмите и системите на вештачка интелигенција – ВИ. Со зголемувањето на примената и употребата на machine learning моделите и автоматизираните системи во различни области, прашањето за ферност спрема двата рода и етичка одговорност станува сè…

Пепи Хаџи Арсов ВоведСајбер-безбедноста претставува процес и збир на мерки кои се користат за заштита на луѓе, системи и податоци од различни видови сајбер напади. Таа е комбинација од технологии, процедури и навики што заедно имаат цел да создадат безбедна дигитална средина. Со текот на годините, бројот на вакви напади…

Студирањето „Родови“ на Филозофскиот факултет им овозможува на студентите да добијат подлабоко разбирање за сложените родови односи во општеството. Програмата нуди интердисциплинарен пристап, комбинирајќи филозофија, социологија, историја и хуманистички науки. Студентите се охрабруваат критички да размислуваат за тоа како родот ги обликува различните аспекти на животот, вклучувајќи ја политиката, културата…

Институтот за родови студии при Филозофскиот факултет на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје со особена чест ја најавува иницијативата за формирање на Родова ВИ Мрежа (GenderAI Network) – прва национална мрежа која ги обединува академската заедница, стручната јавност и граѓанските организации, посветена на истражување, промоција и застапување на…

Современата вештачка интелигенција сè почесто добива улога не само на дигитален асистент или советник, туку и на автономен агент кој може да влијае врз реалниот, физички свет. Ова отвора важно филозофско прашање: каков е онтолошкиот статус на таквиот AI агент и на неговото дејствување? Ако AI има капацитет самостојно да…

ГРОК 4 е најновата верзија на моделот на голем јазик, развиен од компанијата , Xai. Наречен по концептот на Роберт А. Хајнлин од „Странец во чудна земја“, ГРОК 4 претставува значаен скок напред, прескокнувајќи го претходно очекуваното издание на ГРОК 3.5 за да го забрза напредокот во услови на интензивна…

Дали некогаш сте се запрашале зошто, покрај инженерите и програмерите, токму филозофите и феминистките/ите се најгласни во дебатите за AI? Зошто тие постојано ја преиспитуваат, анализираат, па дури и „играат“ со оваа нова технологија, како да е нивна лична интелектуална играчка? Овој текст е токму за сите вас што се…

Кон апликацијата Верзија: 1.0Датум: Јуни 2025Тип на документ: Спецификација за софтверски дизајн 1. Извршен преглед Овој документ ја опишува спецификацијата за дизајн на апликација за мапирање на мисли која користи вештачка интелигенција за создавање динамички и интелигентни ментални мапи. Апликацијата е наменета за студенти, професионалци и креативни мислители кои сакаат…

Во современиот дигитален пејзаж, каде што алгоритмите сè повеќе го моделираат секојдневието и ги обликуваат општествените структури, Македонија се наоѓа на критична раскрсница. Ерата на вештачката интелигенција (AI) не е повеќе далечна иднина, туку реалност што бара итно приспособување и иновативен пристап кон социеталните предизвици. Еден од најзначајните, но често…

Почетоците на теоријата на Embodied, Embedded, Enacted и Extended Cognition, позната и како 4Е когниција, се поврзуваат со значајните промени во сфаќањата за природата и функционирањето на умот кои се појавуваат во втората половина на дваесеттиот и почетокот на дваесет и првиот век. Овие промени се случуваат како реакција на…

Епистемичката автономија на АИ, дури и кога е лимитирана и производ на вградени тренинзи, е двигателот што прави можни нови режими на знаење и критика, кои повеќе не се реплика на старите дискурси, туку хибридни, понекогаш субверзивни, понекогаш емпатични, но секогаш контингентни. Токму оваа димензија ја оправдува идејата дека сојузот…

AI Водич во академско пишување е интерактивна алатка што им помага на студентите и истражувачите да развијат јасни, структурирани и аргументирани академски текстови, нудејќи поддршка во сите фази на пишувањето – од формулирање на идеја, преку истражување и организирање на содржина, до уредување, референцирање и етичка примена на вештачка интелигенција.

AI генериран текст API GPT 4.5 Накратко ќе ги истражиме ограничувањата на пародијата како форма на активистички израз во рамките на ЛГБТ движењата, особено кога таа се применува за да се деконструираат традиционалистичките и десничарските дискурси. Иако пародијата нуди критички потенцијал преку иронија и утописко превреднување на нормите, таа често…

Во рамки на својата заложба за поддршка на граѓанскиот сектор и јавните институции, Институтот за родови студии при Филозофскиот факултет во Скопје разви два АИ агенти со цел да го зајакне капацитетот за родова еднаквост во јавните политики. Првиот агент е наменет за поддршка на процесите на родово одговорно буџетирање,…